Öğrenciler ve Araştırmacılar için Kaynaklar
Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü Dereceleri
KUDAR, Koç Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü (ARHA) ile yakından ilişkilidir. Her ikisi de ARHA’da tam zamanlı öğretim üyeleri olan Matthew Harpster ve Michael Jones’a ek olarak KUDAR, ARHA’ya kayıtlı uygun yüksek lisans ve doktora öğrencilerine tam zamanlı burslar sunmaktadır. Merkezin Koruma ve Dokümantasyon laboratuvarı, öğrencilere eğitim vermek ve araştırma projelerini desteklemek için özel bir ortama sahipken, büyüyen kütüphanemiz, Koç Üniversitesi ana kampüsünde bulunan Suna Kıraç Kütüphanesi’nde bulunan Arkeoloji, Sanat Tarihi ve ilgili disiplinlerden oluşan genel koleksiyona dayanmaktadır. Öğrenciler ayrıca İtalya ve Türkiye’deki saha projelerimize katılma fırsatına da sahipler; Tunus Ulusal Enstitüsü ile yaptığımız yeni işbirlikçi anlaşmamız (2020-2023), öğrencilerin artık Tunus’ta da saha deneyimi kazanabileceği anlamına geliyor.
Öğrenciler Deniz Arkeolojisi alanında yüksek lisans veya doktora eğitimi alabilirler. Bu seçeneği tercih etmeye karar verenlerin, tüm ARHA öğrencilerine yönelik genel gerekliliklerin yanı sıra deniz konularına odaklanan bir dizi seçmeli dersi başarıyla tamamlamaları beklenmektedir. Aşağıda listelenen derslere ek olarak gelecekteki dersler Akdeniz Deniz Arkeolojisine odaklanacaktır. Bu uzmanlığı takip eden tüm öğrencilerin yüksek lisans veya doktora dereceleri için bir araştırma tezi tamamlamaları beklenmektedir; bu proje, saha çalışmalarından, orijinal arşiv araştırmalarından veya merkezin koruma laboratuvarında yürütülen deneylerden toplanan verileri içerebilir.
Deniz Arkeolojisi alanında yüksek lisans veya doktora öğrencisi olarak ARHA’ya başvurmayı planlayan kişilerin bölüm uygunluk koşulları ve başvuru işlemleri için Burcu Ergin (burcuergin@ku.edu.tr) ile iletişime geçmesi gerekmektedir. Ayrıca Deniz Arkeolojisi uzmanlığına başvuran adayların başvuru materyalleri arasında net bir araştırma programına sunmalarını şiddetle tavsiye ederiz.
Deniz Arkeolojisine Giriş
Denizle ilgili sosyal uygulamalara odaklanan arkeoloji çalışmaları, daha geniş çaplı arkeolojinin çok özel bir dalı haline geldi. Bir takım uzmanlık becerileri, yöntemler ve teoriler kullandığı için bu ders, lisansüstü öğrencilere disiplini tanıtmak için tasarlanmıştır. Onlara alana dair genel bir bakış, konuyla bütünleşen araştırma soruları, önemli kazılar, önemli kişiler, sualtı kültürel mirası (UCH) yönetimi ve korunmasındaki temel konular, bir proje teklifi ve yönetim planı oluşturma deneyimi sağlayacaktır.
Belgeleme ve Koruma Yöntemleri
Ağırlıklı olarak sualtında çalışmalarına rağmen, deniz arkeologlarının kullandığı yöntem ve tekniklerin çoğu, meslektaşlarının karada uyguladıkları yaklaşımların uyarlamalarıdır. Buna ek olarak, hem kara hem de deniz temelli projeler benzer koruma yöntem ve kavramlarını kullanır ve açığa çıkarılan arkeolojik kalıntıların uygun şekilde depolanması ve korunması için planlama yapılması gerekir. Hem karada hem de denizde çalışan öğrencileri için değerli olan bu ders, arkeolojik alanların araştırılmasında karada ve sualtında uygulanabilir araç ve yöntemlere bir giriş niteliğindedir. Öğrenciler arazi ve eser belgelemede kullanılan yöntemleri ve temel koruma tekniklerini öğrenecek ve uygulayacaktır.
Deniz Arkeolojisinden Temalar
Anabilim dalı olarak arkeolojiye benzer şekilde, deniz arkeolojisinin de kendi araştırma gündemini ve entelektüel tarihini barındıran alt uzmanlık çeşitleri vardır. Dönem boyunca bu ders bu alt uzmanlık alanlarından üçüne odaklanacaktır: Deniz Kültürel Mirası, Deniz Peyzajları ve Gemi Yapım Tarihi. Bu üç tema önemlidir, çünkü deniz arkeolojisine özgü soru ve konuları içerirler, ancak bir bütün olarak arkeolojide mevcut olan ders ve temaları tamamlarlar. Örneğin, ‘sahiplik’ veya ‘menşei devlet veya ulus’ kavramlarını bir batık topluluğuna nasıl uygulayabiliriz? Bir gemi batığı ‘taşınabilir’ mi, yoksa ‘taşınmaz’ bir miras mıdır? ‘Denizcilik’ esnek bir kültürel veya sosyal yapı mıdır ve bir topluluğun denizcilik unsurları nerede başlayıp nerede bitebilir? Maddi kayıtlarda nasıl ifade edilebilir veya ortaya konabilir? Veya gemilerin konsepti, tasarımı ve yapımı, onları inşa eden bireyler ve topluluklar hakkında bize ne söyleyebilir? Yöntem veya teknolojideki değişiklikler bir bütün olarak toplumdaki değişiklikleri nasıl yansıtabilir? Bu dersin amacı öğrenciye, deniz arkeolojisinin arkeoloji yoluyla örülmüş geniş soru ve konularla karşılaştığını ve bunları dahil ettiğini, aynı zamanda bunları araştırdığımız maddi kültüre özgü yollarla yaptığını göstermektir.
Tunç Çağı'ndan Roma İmparatorluğu'na Akdeniz Denizciliği
Bu ders Mısır’ın Eski Krallık döneminden (M.Ö. 2700 civarı) Roma İmparatorluğu’nun MS 2. ve 3. yüzyıldaki yükselişine kadar Akdeniz denizciliğinin arkeolojisine bir giriş niteliğindedir. Mısırlılar, Minoslular, Fenikeliler ve Kartacalılar, Yunanlar, Etrüskler ve Roma İmparatorluğu halkları dahil bir dizi antik kültürün denizcilik faaliyetlerini tartışacağız. Tartışılacak konular arasında Akdeniz denizcilik teknolojisinin ve uzun mesafeli ticaret ağlarının gelişimi, antik liman şehirleri ve kıyı toplulukları, deniz savaşları ve korsanlık ile bireylerin ve toplulukların Akdeniz yelken rotaları boyunca hareketinin siyasi, ekonomik ve kültürel etkileri yer alacaktır.
Koruma ve Belgeleme Laboratuvarı
KUDAR Deniz Arkeolojisi Laboratuvarı, 2018 yılında Koç Üniversitesi’nde deniz arkeolojisi alanında eğitim ve araştırma amaçlı bir alan olarak kuruldu. Denizden veya suya doymuş ortamlardan çıkarılan eserlerin çoğu, ister seramik ve metal nesnelerden çözünebilir tuzların ve konkreasyonun uzaklaştırılması, ister hassas organik malzemelerin birleştirilmesi olsun, bir tür koruma işlemi gerektireceğinden, herhangi bir esere dayalı deniz arkeolojisi araştırması için bir laboratuvar alanı şarttır. Koç Üniversitesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü şu anda KUDAR Laboratuvarı’nda lisansüstü düzeyde bir Belgeleme ve Koruma Yöntemleri dersi (ARHA 582) sunmaktadır. Bu ders, arkeolojik materyallerin belgelenmesi ve korunmasına yönelik yöntemlere giriş sağlar. Ders, farklı teknikler üzerine uygulamalı olarak deneyim kazanmasını sağlar ve öğrencinin ilgi alanları ve araştırmalarıyla ilgili projeler geliştirme fırsatı sunar.
Laboratuvarın tesisleri, koruma tesislerine ek olarak, çeşitli eğitim fırsatlarını da desteklemektedir. Eserlerin fotografik, dijital ve manuel belgelenmesi ile 3 boyutlu fotogrametriye ek olarak laboratuvar, ARHA öğretim üyeleri ve öğrencilerinin yanı sıra deniz arkeolojisi veya ilgili alanlarda projeler yürüten araştırma görevlileri tarafından arkeolojik materyallerin belgelenmesini, korunmasını ve analizini de destekleyebilir.
Laboratuvarda iki çeker ocak, lavabolar, basınçlı hava hattı ve pnömatik keskiler (sualtından çıkarılan seramik ve metal nesnelerdeki taşlaşmış konkreasyonun temizlenmesi için gerekli), organik malzemelerin koruma işlemleri için bir Telstar Lyoquest freeze dryer, elementel analizler için bir ICP-OES (Internally Coupled Plasma Optical Emission Spectrometry) cihazı, kameralar ve fotoğraf ışıkları ve aksesuarları ile eserlerin belgelenmesi ve korunması için çeşitli araç ve malzemeler bulunmaktadır. Kampüs dışı, saha ve müze bazlı projelere yönelik ekipmanlar, dalış ve fotoğraf ekipmanı ve 3 boyutlu fotogrametri modelleme ve diğer araştırma uygulamalarına yönelik bilgisayarlar da dahil olmak üzere laboratuvar deposunda tutulur. KUDAR Deniz Arkeolojisi Laboratuvarı aynı zamanda Türkiye’deki KUDAR projelerine de kaynak sağlamaktadır.
